संगीतभूषण पंडित राम मराठे जन्मशताब्दीनिमित्त

पंडित राम मराठे जन्मशताब्दी निमित्ताने शुक्रवारी पुण्यात गानवर्धन पुणे, यांनी आयोजित केलेली ही अनोखी संगीत मैफल.. राम मराठे यांच्या गायनातील सादरीकरणात असलेल्या भरजरी स्वरांच्या लडा इथे हळुवारणे रसिकांच्या साक्षीने उलगडत गेल्या.. ही अनोखी मैफल राम मराठे यांच्यातल्या कलाकाराचे सर्व बाजूंनी असलेले महानपण ..त्यांची स्वरावरची हुकूमत..त्यातले तेज..अनेक गुरूंकडून घेतलेली विद्या आणि चतुरस्र बुध्दी साऱ्यांचे दर्शन शुक्रवारी एस एम जोशी सभागृहात घडले. जबरदस्त अशी तीक्ष्ण प्रतिभा लाभलेले राम मराठे नादब्रह्म स्वरुपात आजही किती रसिकांच्या मना मनात आहेत याची साक्ष कार्यक्रमातून येणारी दाद यातून बाहेर आली. बैठकीत गाणे आणि नाटकातील गाणे कसे आणि का वेगळे होते याचे मर्म त्यांच्या मुद्रित माध्यमातून उलगडले. त्यांच्या बाबतीतला आठवणींचा खजाना इथे अनेक मान्यवरांच्या प्रतीक्रियेतून कळत गेला. राम मराठे यांनी आपल्या मुलाखतीतून सांगितलेल्या गोष्टी आणि गायकांच्या हुबेहूब केलेल्या नकला.. यातून ते गायक कसे होते याचे नेमके मर्म त्यांच्या स्मृतीला अधिक झळाळी देणारे होते. यात राम मराठे यांच्या चार पिढ्या रसिकांसमोर आल्या.. यात प्रामुख्याने मुकुंद मराठे , भाग्येश मराठे, स्वरांगी मराठे - काळे , आदिश्री पोटे, मृणाल नाटेकर ,राजेंद्र मणेरिकर या त्यांच्या कुटुंबातील आणि परिवारातील कलावंतांचा सहभाग होता. माधव मोडक..तबला आणि लीलाधर चक्रदेव यांची हार्मोनियम संगत कार्यक्रमाला अधिक समर्पक अशीच होती. संजय गोगटे हे बाहेरून ऑर्गन साथ करीत होते. या खरोखरीच संस्मरणीय कार्यक्रमाचे निवेदन स्वाती मराठे.. थिटे यांनी केले होते. - सुभाष इनामदार, पुणे subhashinamdar@gmail.com

कलेवर प्रेम करणारी तू

स्वतःवर आणि स्वतःच्या कलेवर मनापासून प्रेम करणारी तू
आत्मविश्वास आणि करुन दाखविण्याची जिद्द
तारांच्या कंपनातून स्वर निर्माण करण्याचं सामर्थ्य़
कलेत रमणारं तुझं मन
वडिलांची कडक शिस्त
करारी स्वभाव
यातूनच तुझ्यात करुन दाखविण्याची हिंमत आली
पाठीवर शाबासकीची थाप मिळाल्यामुळे व्हायोलिनवर पूर्ण लक्ष केंद्रित केलेस
स्वर शोधण्यासाठी अपार मेहनत घतलीस
अनेक कलावंतांना साथ करताना बिदागीचा विचार केला नाहीस
सतत या ना त्या कार्यक्रमात रसिकांसमोर दिसत राहिलीस
आधी आई-वडीलांच्या घरी, अभ्यासात नंबर कमावून वाद्याची साधना एकाग्रतेने केलीस
स्वतःला झोकून दिलेस
संगीत ऐकलेस
मनन केलेस
स्वतःची छाप वाद्यावर पाडलीस
वाद्यावर हुकमत गाजविलीस
स्वतःचे कलावंत म्हणून स्थान मिळविलेस
साथ करताना मनातून स्वरात
आपल्याच नादात
तन्मयतेने कुशलता मिळविलीस
आकाशवाणी, दूरदर्शनवर स्वतःला सिध्द केलेस
टेलिफोन खात्यात सेवा करतानाही कलेला प्राधान्य देताना संबंध जपलेस
खात्याअंतर्गत स्पर्धेत स्वतःच्या कलेला आणि व्हायेलिनलाही बोलते केलेस
कलावंताची स्वतंत्र ओळख न करुन देता
माणूसकीचे धागे निर्माण केलेस
संबंध दृढ केले, राखले, वाढविले, घडविलेस
सासरी संसारात स्वराला आणि घरातल्या कामांना अग्रक्रम दिलास
नात्यात चांगूलपणा जपलास
सासू-सास-यांवर आनंदाचा वर्षाव केलास
पतीच्या सुखात सुख
दुःखात, कष्टात बरोबरीच्या नात्याने उभी राहिलीस
प्रसंगी त्याच्याही गुणांना वाव दिलास
मुलांना वाढविताना
संस्काराबरोबरच सूरांचे लोण पसरविलेस
घर स्वरसंसारिक केलेस
तपाला फळ येईतो साधनेत रमलीस
कुणाचा दुस्वास केला नाहीस
कुणाला अति महत्व दिले नाहीस
नाती, मग ती संसारातली किंवा सूरांच्या साधकांची असो, कायम राखलीस
रसिकांतही केवळ साथीदार म्हणून लोकप्रियता न मिळविता
स्वतःच्या वाद्याने, क्वचित प्रसंगी आपल्या सूरांनी आपलेसे केलेस
गाणी गुणगुणत राहताना गाण्यांनाही आळविलेस
सुगम संगीताची तालिम मिळविलीस
साधकाची इतिपूर्ती न मानता आजही प्रामाणिकपणे तालीम करत राहिलीस
स्वतंत्र वादन व्हावे अशी रसिकता मिळविलीस
प्रसन्न चेहरा, वादनातील किमया, सौदर्य कायम ठेवलेस
चाळीस वर्षांचा हा कला प्रवास अनुभवलास
पारदर्शीपणा जपत
मनमोकळा संवाद करत राहिलीस
सूरांची संगत सतत मनात घर करुन ठेवलीस
श्रध्देने, रियाजाने आणि चिकाटीने वाद्यावर हुकूमत कमावलिस
असाच सूरांचा सुरेल संसार सुरु ठेवलास
वयाची पन्नाशी आली तरी तोच भाव मनात राखलास
निष्काम कर्मयोग अखंड करत राहिलीस
निकोप आणि सुद्ढ वातावरणात स्वतःला घडविलेस
अशीच सुरांची परंपरा राखत स्वतःचे नाव रेखाटत रहा
हातातल्या बो मधून जसा स्वर तयार करतेस
तसाच सच्चा सूर गळ्यातून..शब्दातून निघू देत
निगर्वीपणा जपत... साधेपणा कायम ठेव
पैशापेक्षाही वेळेला आणि कलेला महत्व दे...
सुखाचा क्षय कधीच होणार नाही....

सुभाष इनामदार..

हृषीकेश बोडस यांच्या गायनाची रंगतदार मैफल

पुणेकरांची दादही उत्तम-नाट्यपदांना अधिक दाद

पुन्हा एकदा या नटाने मराठी संगीत नाटके करावीत..त्याच्या पदांबरोबरच त्याच्या आभिनयाला लोक दाद देतील ...मात्र दुर्दैव इतकेच तो मिरजेत रहातो...पुण्या-मुंबईत नाही..काल त्याच्या मैफलीतली नाट्यपदे अनुभवली आणि पुन्हा ते पंचवीस वर्षापूर्वीचे दिवस आठवले..जेव्हा तो सांगलीच्या संस्थेच्या वतीने सौभद्र नाटक घेऊन राज्य नाट्य संगीत नाट्यस्पर्धेत आपली भूमिका सादर करीत होता...सुभद्रा होती वर्षी खाडीलकर..अर्थात आजची सौ. वर्षा भावे... रविवारी संध्याकाळी ज्याची मैफली ऐकली तो कलावंत होता..
हृषीकेश बोडस...आणि स्थान होते..पुण्यातले बेडेकर गणपती मंदीराचे सभागृह...

सांगली गायक  पं. अरविंद पटवर्धन यांच्या तीस-या स्मृतीदिनाचे औचित्य साधून त्यांच्या कुटुंबीयांनी
हृषीकेश  बोडस यांना पुण्यात गाण्यासाठी निमंत्रित केले होते..
आपण कुणी पंडीत नाही..प्रामाणिकपणे ही पटवर्धन यांना वाहिलेली सुमनांजली आहे...असे नम्रपणे सांगत त्यांना आपल्या गायनाची सुरवात शास्त्रीय संगीताच्या रागाने केली..त्याचा विस्तार करताना त्याची बैठक किती भक्कम पायावर उभी आहे याची जाणीव त्याच्या स्वरमेळाच्या फिरकतीतून होत होती..त्याची लय आणि सूरांची रंगत वाढत जाऊन द्रुत बंदीश आणि तराण्यात त्याची स्वरातली किमया जादुभरी मनाने रसिक पहात होते..आणि दादही देत होते...

मात्र देहाता शरणागता..या पदापासून त्याने जी नाट्यपदांची रंगतदार मालिका सादर केली..त्यातली भूमिकाच बाहेर येते  स्वरातून आणि त्या शब्दामधून

 गेल्या चाळीस वर्षातील रियाजातून त्याचे परिपक्व होणे बाहेर येत होते..
बहुत दिननच भेटलो सुंदरीला..नंतर चाॅंद माझा हा हसरा..ह्या दोनही पदांमधला स्वरराज छोटा गंधर्व गायकीचा खास लडीवाळपण खेळवत अनेकविध भावभावनांचे सुरेल विश्वच त्याच्या गायकीतून रसिकांच्या मनात चालू होते..

शतजन्म शोधिताना मधली..क्षण एक क्षणात गेलाची नाट्यात्मक गंमत किती वेगळ्या त-हेने त्याने आळविलेी  ते ऐकणे मोठे मजेशीर होते...

तुजविण एकली रे् कृष्णा ही गवळण..आणि शेवटच्या भैरवीतला अभंग  यातून हे स्वरांचे सतत दोन तास चाललेले आवर्तन थांबले...













मात्र मनात त्या स्वरांची दुनिया गुणगुणत सारे रसिक घरोघरी पांगले गेले..

प्रसाद जोशी यांच्या तबल्यातील लयदार ठेका

आणि श्रीराम हसबनीस यांची जादुमयी स्वरझलक हार्मोनियमच्या बंदिस्त चौकटीत अशी काही करामत

करत होती..की दोन्ही संगतकारांना मनापासून दाद मिळत होती..
आज वयाची साठी उलटून गेली तरीही वसंत फुलतो..तसाच त्यांचा आवाज..देखणे रुप आणि शब्दातली स्वरांची बहर सारच तसेच आहे..

अशा पुण्याबाहेर मेहनती कलावंताची दखल संगीत रसिकांनी घ्यावी यासाठी आयोजकांनी अशा बाहेरील कलावंताला संधी द्यायला हवी..


- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
9552596276

पं. विनायक तोरवी यांची रंगलेली मैफल

आपले आदरणीय गुरू बेंगलुरूचे पं.विनायक तोरवी यांची सायंकालीन रागांची मैफल काल म्हणजे शनिवारी पुण्यातल्या गरवारे सभागृहाच्या रंगमंचावर किशोर देसाई यांनी सादर करुन आपल्या म्हणजे किशोर पंप्स या व्यावसायिक संस्थेच्या सुवर्णमहोत्सवी वर्षाची  सुरवात अभिजित अशा भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या या मैफलीने केली.
व्यवसाय सांभाळून स्वतः किशोर देसाई शास्त्रीय संगीताची आराधना करतात..स्वतः उत्तम गातात..यापेक्षाही इतरांचे गाणे मनापासून ऐकतात..इतरांना ते ऐकवतात..
भारतरत्न पं. भीमसेन जोशी यांच्या मांडणीचे गमक विनायक तोरवी यांच्या गळ्यात सहजी आले आहे..त्यांच्या मैफलीत ते उत्तम स्वरांची आराधना करतात..उतरांना स्वरांचा आनंद देतात..काल सुश्रूत आणि संस्कार भारती यां दोन संस्थांच्या सहकार्याने मैफलीत जान आली..
आरंभी पुरवी..रागातली एक रचना सादर केली..त्यातली स्वरांचे ठहराव,लगाव आणि स्वरांची कसरत आनंद देणारी होती..त्यानंतर सादर केली ती  तिलक कामोद रागातली रचना...एक कबीराची रचना गाभन मग एक मराठी अभंगाने त्यांनी आपल्या कसदार गायनाची समाप्ती केली.

उत्तरोत्तर रंगत गेलेली ही मैफल ऐकण्यासाठी पं. विजय कोपरकर, आनंद भाटे, अरविंद थत्ते, हेमेत पेंडसे, सुहास व्यास,जयराम पोतदार,असे कित्येक कलावंत दाद देण्यासाठी हजर होते.
तबला साथ निखिल फाटक यांनी तेवढ्याच तल्लीनतेने करून मैफलीचे ताल सांभाळले..तर स्वरांची साथ हार्मोनियमवर केली ती राहूल गोळे या तरबेज वादकाने..









यानिमित्त सुश्रूत संस्थेला वीसहजाराची देणगी १२ विद्यार्थ्यांना मोफत ऐकता यावे यासाठी किशोर देसाई यांनी पं. विजय कोपरकर यांच्या हाती सूपूर्द केली..
पं. विनायक तोरवी यांनी ही मैफल आपल्या अभ्यासू आणि तेजस्वी गायनाने रसिकांच्या मनात साठवून ठेवली..

- सुभाष इनामदार, पुणे
subhashinamdar@gmail.com
-9552596276

भावसंगीतातील नवा प्रकाश..दिवा लागू दे रे...

आर्या आंबेकर ह्या एकेकाळी लिटिल चॅम्प मध्ये चमकलेल्या आवाजात तरुणाईची सूरावट आली आहे. बरोबर पाच वर्षापूर्वी तुझा पहिला अल्बम करण्याचा दिलेला शब्द पाळून संगीतकार डॉ. सलील कुलकर्णी यांच्या पुढाकारातून रविवारी  २ नोव्हेबर २०१४ला यशवंतराव चव्हाण नाटयगृहात दर्दी रसिकांसमोर बॅंक ऑफ महाराष्ट्रच्या सौजन्याने पहिला स्वतंत्र अब्लम प्रकाशित झाला...तोही तिचे वडील डॉ. समीर आणि आई व पहिली गुरु श्रुती आंबेकर यांच्या हस्ते...

आजकाल ज्यांच्याकडे क्वालिटी आहे अशा नव्या गायकांचे अल्बम फारच कमी निघतात..मात्र आर्यामध्ये ते कलागुण आहे..म्हणूनच जुन्या पिढीच्या बोरकरांपासून ते  नव्या पिढीचे लोकप्रिय कवी संदिप खरे यांच्या कवीतांमधून निवडक कवीता निवडून हा अल्बम तयार केल्याचे संगीतकार डॉ. सलील कुलकर्णी यांनी सांगितले..

या सा-या अल्बमचे श्रेय आर्या संगीतकार सलीलदादांना देते...यात एक हिदी गीतही तिने गायले आहे..ते चालीवर लिहले आहे संदीप खरे यांना..ते सादर करताना...तिला हिंदी चित्रपटसृष्टीतली संगीतकार आपल्या चित्रपटामधून संधी देतील अशी आशा सलील कुलकर्णी यांनी व्यक्त केली..

यातली काही गाणीही इथे सादर करण्यात आली..

या अल्बममधील काव्याविषयी आणि त्या कवींविषयी संदीप खरे आणि कवयित्री अरुणा ढेरे यांनी आपल्या सादरीकरणातून ते भावविश्व रसिकांसमोर नेमके मांडले..

या टप्प्यावर कलावंताला असा आपला सूर लावण्याचे भाग्य लाभणे हि आयुष्यातली फारच सुंदर घटना आहे...









आर्या आंबेकर आपल्या या सीडीतून परिपक्व होत चाललेला सूर कसा खेळविते हे उमजते. तिच्या आवाजाची तयारी आणि भावभावनांचे सादरीकरण खरोखर यातून रसिकांपर्य़ंत आणि नवीन संगीतकारांपर्येत नक्की पोहोचेल अशी आशा आहे.

कार्तिकी गायकवाड....संगीतकार सलील कुलकर्णी यांचेसह आर्या

गानगुरू विनायक केळकर यांचे निधन

 जयपूर-अत्रौली घराण्याचे ज्येष्ठ गायक, संगीत समीक्षक व गानगुरू पंडित विनायक केळकर  (वय ७७) यांचे रविवारी रात्री पुण्यात  निधन झाले. 
 पं. केळकर यांनी पं. रामचंद्रबुवा साळी, उस्ताद अझिझुद्दीन खान, पं. आनंदबुवा लिमये अशा बुजुर्गांकडून संगीताची तालीम घेतली होती. या तालमीला त्यांनी स्वत:चा रियाज, परिश्रम, स्वतंत्र विचार यांची जोड देऊन स्वतंत्र शैली घडवली होती. संगीतविषयक सखोल चिंतन, व्यासंग आणि मननातून त्यांनी सादरीकरणाची वेगळी वाट निर्माण केली. संगीत समीक्षक या नात्याने त्यांनी विविध इंग्रजी तसेच मराठी वृत्तपत्रांतून समीक्षालेखनही केले.
आकाशवाणीच्या सल्लागार समितीचे ते सदस्य होते. व्यवसायाने ते इंजिनिअर असले तरी संगीतक्षेत्रात त्यांनी अनेक उत्तम शिष्य घडवले. अखेरपर्यंत ते विद्यादान करत राहिले. जयपूर घराण्याच्या गायकीचे प्रतिनिधित्व करणार्‍या पं. केळकर यांनी अनेक रागांत स्वत: बंदिशी केल्या. आवाज साधनाशास्त्राचा त्यांचा विशेष अभ्यास होता.

Shambhavi Dandekar

Shambhavi is internationally recognized as a prolific performer, versatile choreographer and successful teacher (Guru)

Gurus :

Kathak: Her mother – Guru Maneesha Sathe
Advance training in Indian Rhythm (Laya-Tala) - Padmashree Taalyogi Pt. Suresh Talwalkar
Vocal music: Guru Mangala Vaidya

Qualifications :

1. Masters in Performing Arts ( University of Pune)
2. Nritya Alankar (M.A.) ( Gandharva Mahavidyalaya) First rank in all India
3. Bachelor of Commerce (University of Pune)
4. Diploma in French ( Alliance Francaise de Poona)
5. Diploma in Sanskrit ( Tilak Maharashtra Vidyapeeth)
   

Awards and laurels:

1. Awarded ‘Pu La Deshpande Youth Award’ for achievement in the field of dance in ‘Pulotsava’ a festival dedicated to music and literature, organized in memory of great Marathi writer and playwright Pu La Deshpande
2. Awarded ‘Bharatashree’ (BartEaI) at ‘Bharatotsava’, national dance festival organized at Hubli, Karnataka
3. Awarded ‘Nritya Ratna’ at the hands of Deputy Chief Minister of Maharashtra State, India
4. Singaarmani award by Sur Singar Samsad
5. Recipient of National Scholarship for Dance by Govt. of India
6. Empanelled with Indian Council for Cultural relations
7. Member: International Dance Council of UNESCO
8. ‘A’ grade artiste of DoorDarshan- National TV channel of India
9. 4 commercial DVDs in International market: Kathak, Nritya Sangam, Pravaahee, TaNaPiHiNiPaJa

International performances :

1. USA, Canada, Bahrain, Muscat, Singapore, Australia, China, Japan
2. Conducts annual workshops in USA and Canada since 2008
3. Interviews and performances aired on TV and Radio Channels in India as well as in USA, Australia, Japan and Singapore

Appointments :

1. Trustee: Maneesha Nrityalaya Kathak Dance Institute, Pune, India
2. Faculty (Guru): Center for Performing Arts, University of Pune, India
3. Faculty (Guru): Bharati Vidyapeeth Deemed University’s Center for Performing Arts, Pune, India
4. Committee member: Tilak Mahrashtra Vidyapeeth, Dance Dept., Pune, India
5. Examiner: Gandharva Mahavidyalaya’s post graduate exam panel, Mumbai, India

Presently working as :

1. Founder, Director: Shambhavi’s International School of Kathak : Has five branches in India and USA with over 400 students and a staff of 15 teachers trained by Shambhavi

After 20 years of vibrant career in India, Shambhavi has now moved her base to USA. She lives in Mountain View, California with her husband and son and aspires to spread the beautiful art of Kathak in the western world. 

Shambhavi Dandekar

Contact: USA:
181, Owens Ct, Mountain View,
California 94043, USA
(+1) 650-641-0752

Contact: India:
870/2A, Rasik, Bhandarkar Road,
Pune 411004, India
(+91) 20-25659636

www.kathakshambhavi.com